CODEXLU-A JURNALISHTSÃLOR A MACHIDUNIILJEI

Libertatea-a mediilor easti un ãndreptu inviolabil.

Obligatsiea primarã-a jurnalishtsãlor easti su-l tinjiseascã-averlu shi-ndreptul a publiclui cà ta s-hibã informat ãn conformitati cu-articlul 16 a Constitutsiiljei ali Republica Machedoniea.

Jurnalishtsãlji u-aù functsiea s-transmitã informatsii, idei shi mindueri shi cu-ndreptul s-comenteadzã. Tinjisinda-li valorli etitsi shi standardili profesionali tu transmiteatea-a informatsiilor, jurnalishtsãlji va s-hibã tinjisits, obiectivi shi exactsã.

Ãndreptu shi obligatsii-a jurnalishtsãlor easti cà s-mãtreascã s-u-ambudyiseascã tsenzura shi strãmbarea-a hãbàrlor.

Ashi cum va sh-si tsãnã di functsiea-a lor tu-adrarea-a democratsiiljei shi-a sotsietatiljei tsivilã, jurnalishtsãlji va li-apurã-ndrepturli-a omlui, nãmuzea shi libertatea, va-l tinjiseascã pluralismul di idei shi stavuri, va s-agiutã ti-nvãrtushearea-a statlui juridic shi tu controlarea-a puteariljei shi-a altilor subiecti-a banãljei publicã.

1. Jurnalistul lu-ari-ndreptul ti-actses liber pãnã di izvurli tuti ti informari tsi suntu di-un interes public.
Jurnalistul lipseashti s-publicã informatsii exacti, verificati shi nu-ari s-ascundã dati esentsiali shi s-falsficã documenti.
Fu cà unã informatsii nu-a s-aibã cà cum s-hibã confirmatã, icà easti zborlu ti prisupuniri, icà speculã, atsea lipseashti sã si spunã shi s-hibã publicatã.
Exactitatea-a unãljei informatsii lipseashti s-hibã verificatã cãt tsi s-poati.

2. Fu cã jurnalistul va s-hibã-ambudyizit ta s-yinã pãnã di informatsiea cãftatã lu-ari-ndreptul cà ti-atsea su-l informeadzã publiclu.

3. Jurnalistul va s-cilãstãseascã cà s-hibã-asiguratã publicarea-a corectsiiljei, a demantilor shi-a apandasiljei cãndu-a s-hibã duchitã niexactitati tu-unã informatsii.

4. Jurnalistul va lu spunã izvurlu-a informatsiilor, ma fu cà izvurlu-a s-caftã cà s-armãnã anonim, jurnalistul va lu-apurã.

5.Jurnalistul va li tinjiseascã zãconjli dit stat, ma nu-ari s-publicã shi nu-ari s-ascundã dip tsiva tsi easti contra-a intereslui public.

6. Jurnalustul nu poatu su-l ufiliseascã mediùlu cà ta s-publicã icà icà s-ascundã informatsii ti-ncherdul a lui.
Arushfetea, coruptsiea shi scuteari pãradz di zorlea nu-aù tsiva cu profesiea di jurnalistu. Nu lipseashti sã si da cà reclamarea shi-altili motivuri comertsiali s-influentseadzã pi libertatea-a informariljei.
Lipseashti s-aibã unã-alidzeari curmatã-anamisa di reclamarea shi textlu-a jurnalistului cu ilustratsii.

7. Jurnalistul va-ù tinjiseascã particularitatea-a insului, madan anda easti contra-a intereslui public.
Jurnalistul easti borgi cà s-li tinjiseascã ponlu shi jealea-a insului.

8. Soea di informari tu cazurli di taxiràts, ghideri elementari, pulemati, traghedii familiari, lãngori, protsesili di tribunal lipseashti s-hibã discãrcatã di senzatsionalismi.
Tu protsesili di tribunal lipseashti s-hibã tinjisit printsiplu di prezumtsii-a nistrãmbãtatiljei, sã si informeadzã ti pàrtsãli tuti involvati tu neacãchisearea shi s-nu sã si sughereadzã giudicatã.

9. Jurnalistot nu poati s-facã interviù icà sã scoatã tu cadur ficiori sum 16 di-anji fãr di cãilãchea-a pãrintsãlor icà protectorlor, madan dip cara s-nu hibã-atsea ãn conformitati cu-ndreptul a ficiorlor.
Idyiul lucru-i shi cu inshilji cu-agiutor spetsial cari nu suntu tu starea cà s-giudicã cu mintea.

10. Jurnalistul nu-ari di mintea-lji shi scoatã nitsi cà s-prilucreadzã informatsii tsi cãrtescu tu-ndrepturli icà libertàtsli-a omlui, nu-ari sã zburascã cu limba-a hasmãljei shi nu-ari s-da intati ti zurbãlãchi shi discriminari pi caritsi s-hibã bazã (natsionalã, relighioasã, rasialã, sexualã, sotsialã, lingvisticã, orientari sexualã, politicã…)

11. Jurnalistul va sh-si tsãnã sh-di gheneral actseptatili standardi sotsiali ti corectitati shi tinjiseari-a varietàtslor etnitsi, culturali shi relighioasi dit Machidunii.

12. Plaghiatlu dip nu s-actsepteadzã.
Tsitàrli nu lipseashti s-hibã ufilisiti fãr di s-hibã spus izvurlu icà-autorlu.

13. Jurnalistul lipseashti s-facã-alidzeari-anamisa di factili shi shi minduerli, anamisa di hãbarea shi comentarlu.

14. Informarea di la protsesili polititsi, sh-cama multu di la-alidzeri lipseashti s-hibã obiectivã shi-adusã pi vizine.
Jurnalistul fãr di-altu lipseashti s-asiguripseascã unã distantsã profesionalã di subiectili polititsi.

15. Jurnalistul fãr di-altu lipseashti sh-si tsãnã di cultura-a zburariljei shi etica.

16. Jurnalistul va li veaglji-anamea shi nãmuzea-a profesiiljei a lui, va s-da indati ti solidaritatea retsiprocã i diferentsa-a stavurlor shi nu-ari su-l ufiliseascã mediùlu-a lui ti-ampuliseari cu inshilji, tu cari-a-lji minteascã shi coleganjlji-a lui.

17. Jurnalistul lu-ari-ndreptul s-toarnã obligatsii la lucru fu cà-a s-hibã contrar cu printsipili-a lushtui Codexu.

Jurnalishtsãlji cari lucreadzã ãn conformitati cu Codexlu-aestu s-hãrsescu di sustsãnirea-a casãljei di mediù-a lor shi-a organizatsiiljei profesionalã-a lor.

Ãn conformitati cu zãconjli-ali Republica Machedoniea, jurnalishtsãlji va s-hãbã di cãili cu giudicarea cãndu-i zborlu ti profesiea mash di coleganjlji-a lor shi-a s-hibã nafoarã diinfluentsã politicã icà-altã.

Ti tinjisearea-a printsipilor dit Codexu gailelu-a lu-adunã Consiliùlu-a tinjiiljei a Asotsiatsiiljei a jurnalishtsãlor a Machiduniiljei.