PRINCIPIJA KOTAR E ŽURNALISTENGORO HAČARIPE

E medijengi slobodija si čačipen save khonik našti te lel.

Fundavni buti e žurnalistengi si te respektirinen o čačipe thaj o nijami e manušengo te oven informirime, kidijal sar so phenela o gendo 16 koter e Republika Makeonijakiri Konstitucija.

E žurnalisten isi rolja te den avri informacije, ideje, gindipa thaj si olen šajipen te keren komentari. Respektirindoj e etikane molipena thaj o profesionalne standardija ko informacijengo deipe avri, o žurnalistija ka oven pakhivale, objektivne thaj korektne.

E žurnalistengo nijami thaj obligacija si te stopirinen i cenzura thaj e nevipenengo bangeripe.

Džaindoj pali i rolja te tamirkeren i demokratija thaj o civilno sasoitnipe, o žurnalistija ka tergjoven anglal o manušikane nijamija, i slobodija, ka respektirinen o pluralizmo kotar e ideji thaj gindipa, ka den pestar sa, te zurarel pes i nijamali raštra thaj e vavere subjektengiri kontrola upral o phutardo (javno) dživdipe.

UPRAL AKALA PRINCIPIJA THAJ ETIKANE MOLIPENA:

1. E žurnaliste isi nijami ko phutardo aksesi dži ko sa e informacijengere haingja so si kotar e phutardo (javno) intereso.
O žurnalisti trebno te del avri korektne informacije, nane te garavel važne informacije thaj nane te falsificirinel dokumentija.
Džikote i informacija našti te verificirinel pes, ja palem ovela lafi baši špekulacija, adava trebno te vakerel pes.
E informacijakiri korektnost trebno te dikhel pes kobor so šaj buteder.

2. Te si o žurnalisti stopuimo te avel dži ki nesavi informacija, si ole nijami odoleske te informirinel savoren.

3. O žurnalisti trebno te dikhel te del pes šajipe baši korekcije, demantija, odorig kote so ka dikhel pes kaj i informacija nane korektno.

4. O žurnalisti ka phenel plo informiribasko haing, numa te manglja o haing te ačhovel anonimno, vov trubuj te protektirinel adava.

5. O žurnalisti ka respektirinel e raštrakere zakonija, numa nane te ikalel avri, ja palem, nane te garavel diso so si mamuj o phutardo (javno) intereso.

6. O žurnalisti našti te istimalkerel e medijume baši deibe avri, ja palem e informacijengo garavipe baš oleskori personalno šukaripe.
O mito, i korupcija, si vareso dur kotar e žurnalistengi profesija. Našti te avel pes dži adava nesave komercijakere motivija, ja palem i reklama te preiranen o tromalipe ko informiribe. Trebno te ovel hona maškar i reklama thaj maškar o žurnalistesko teksti ilustracijasar.

7. O žurnalisti ka respektirinel e personakiri intima (privatnost), numa na kana adava ka ovel mamuj phutarde (javno) interesosar.

8. O informiribe kana isi bare bibahtalipa, elementarno bilačhipe, maripe, familijarno tragedije, nasvalipe, adalateskere aktija, musaj te ovel cidimo kotar o senzacionalizmo.

9. O žurnalisti našti te kerel intervju, ja palem te publicirinel fotografije manušendar terneder kotar 16 berš, bizi te lel izini kotar olengoro dad thaj daj. Akava si, thaj baš o manuša specijalno interesosar, te vakera kana adala manuša našti mincale te gindinen pes.

10. O žurnalisti nane minsale te preiranel informacijen save so si mamuj manušikane nijamija, čačipena vaj te vakerel čhibjasar vaš o namangipe, nane te motivirinel diskriminacija, kotar savi te ovel funda (nacionalno, kotar i pakhiv, rasaki, socijalno, seksualno orientacija, politikani…)

11. O žurnalisti ka ikerel pes dži ko sasoitnipaskere standardija thaj respekto ko etnikane, kulturakere thaj religijakere vaveripa ki Makedonija.

12. O plagijati nane akceptirime. Našti te istimalkeren pes citatija bizi te vakerel pes e avtoreskoro anav ja palem te vakerel pes o haing kotar i informacija.

13. O žurnalisti musaj te kerel diferencija kotar o faktija thaj o gindipa, kotar o nevipe thaj o komentari.

14. O informiribe kotar e poltikane procesija, specijalno kotar o alusariba trebno te ovel realno thaj balansirimo.

15. O žurnalisti trebno te lel sama upral e vakeribaskiri kultura thaj i etika. E žurnalistengere profesijasar nisar na džala i nalačhi komunikacija e manušencar.

16. O žurnalisti ka arakhel o renome ple profesijakoro, ka ovel solidarno kana ka šunen pes vaver gindipena thaj nane te istimalkerel plo medijumi baši personalne bihaljovipa nekasar, ja palem ple kolegencar.

17. O žurnalisti šaj ma te kerel pli buti kana adija buti ka rodel olestar te kerel mamuj e principija ko akava Kodeksi.

AGORUNE LAFIJA:

O žurnalsiten, so kerena buti agjaar sar so vakerela akava Kodeksi, ka oven olen arka kotar olengoro medijako kher thaj oleskiri profesionalno organizacija.

Sar so vakerena o kanunija (zakonija) ki Republika Makedonija, o žurnalistija ka respektirinen o adalati, kana si olengiri profesija ko phučibe, numa kotar olengere kolege thaj ka oven avri kotar politikakiri, ja palem vaver influenca.

Baši e principengoro respektiribe lena sama o Konsili Pakhivako thaj o Žurnalistengoro Khetanipe ki Makedonija.

Ko Skopje 14. 11. 2001 E Makedonijakere žurnalistija

Напишете коментар